یک کارشناس صنعت سرب و روی گفت: روی چهارمین فلز پرکاربرد در جهان به شمار می‌آید که استرالیا با ۶۸ میلیون تن و چین با ۴۴ میلیون تن بیشترین ذخایر فلز روی را به خود اختصاص داده‌اند. ایران نیز در سال ۱۴۰۰ با دارا بودن ۱۱٫۹۹ میلیون تن فلز محتوی روی، از نظر ذخایر این فلز پس از کشورهای مکزیک، روسیه و پرو در رتبه هفتم جهانی قرار داشته است؛ با این حال، تناسبی میان ذخایر و میزان تولید این فلز در کشور وجود ندارد و سهم ایران از میزان روی تولید شده در جهان تنها ۲ درصد است. متاسفانه باید گفت که اکثر واحدهای تولیدکننده روی با چالش تامین مواد اولیه روبهرو هستند و احداث برخی از کارخانه‌ها با مسافت طولانی از معادن و شرایط دشوار انتقال خاک معدنی، به این مسئله دامن زده است. به همین دلیل زمانی می‌توانیم شاهد رشد صنعت سرب و روی در ایران باشیم که علاوه بر حمایت‌های دولت، واحدهای صنعتی بتوانند به راحتی از مزیت‌های طبیعی و ذخایر غنی معدنی کشور بهره ببرند.
قهرمان قنبرپور در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین»، بیان کرد: ما در سال‌های گذشته (دهه ۹۰) در مجموعه افشان روی که در تهران واقع شده است، مشغول به تولید شمش روی بودیم اما با افزایش هزینه‌ها و کرایه‌های حملونقل خاک معدنی از سایر استان‌های کشور، ادامه تولید در این حوزه امکان‌پذیر نبود؛ به همین دلیل با کاهش فعالیت مجموعه پس از مدت کوتاهی خط تولید غیرفعال شد و دستگاههای خریداری شده که در سال ۱۳۸۷ هزینه‌ای معادل ۱۰ میلیارد تومان برای خریداری و نصب آن‌ها در کارخانه صرف شده بود، بلااستفاده مانده‌اند. البته این اتفاق باعث نشد که به فعالیت خود در صنایع فلزی پایان دهیم و اکنون به عنوان مشاور با برخی از شرکت‌های فعال در کشور ترکیه همکاری می‌کنم.
مزیت‌هایی که در دسترس نیستند
وی در ادامه با اشاره به اصلی‌ترین چالش فعالان صنعت سرب و روی، عنوان کرد: مسلما تامین مواد اولیه و خاک معدنی یکی از معضلات بزرگ واحدهای تولیدی محسوب می‌شود و این مسئله برای مجموعه‌هایی که از منابع معدنی و معادن فاصله بیشتری دارند، بغرنج‌تر است. همان‌طور که پیش‌تر هم به آن اشاره شد، یکی از دلایل غیرفعال شدن شرکت افشان روی هزینه‌های هنگفت ترابری مواد معدنی و عدم فعالیت معادن سرب و روی در استان تهران بود. البته برای رفع این مشکل مذاکرات متعددی به منظور تملک معدن در استان سمنان و انتقال مجموعه به این استان داشتیم اما به دلیل هزینه‌های بالا، محدودیت در منابع مالی و نبود حمایت‌های لازم توسط دولت از انجام این کار منصرف شدیم. این در حالی است که در آن زمان واحدهایی که در استان زنجان (قطب تولید روی کشور) فعالیت داشتند، به سبب دسترسی آسان به خاک معدنی و مسافت کوتاه بین واحدهای صنعتی و معادن سرب و روی با چالشی در زمینه تامین مواد اولیه دست به گریبان نبودند. با توجه به این موضوع باید گفت که بهترین محل برای اجرای پروژه‌ها و راه‌اندازی واحدهای استحصال فلزات، مناطقی است که تولیدکنندگان بتوانند به راحتی و با کمترین هزینه خوراک اولیه مورد نیاز خود را تامین کنند. شایان ذکر است، یکی از گزینه‌های مناسبی که برای فعالیت این مجموعه در استان تهران وجود داشت، استحصال فلزات گران‌بها بود. چند دلیل برای انجام این کار و توجیه‌پذیر بودن آن وجود دارد که عدم فعالیت گسترده و حضور تولیدکنندگان معدود برای استحصال فلزات گران‌بها و استخراج از معادن یکی از آن‌هاست. به همین دلیل در اوایل دهه ۹۰ تلاش بسیاری برای اخذ مجوزهای لازم و فعالیت در این زمینه کردیم اما متاسفانه علی‌رغم زمان و انرژی زیادی که صرف شد، به نتیجه مطلوبی دست نیافتیم.
این فعال صنعت سرب و روی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه حمل خاک معدنی و انتقال آن به استان تهران چه هزینه‌ای را برای شرکت افشان روی در بر داشت، گفت: با توجه به نوع وسیله نقلیه، حجم باری که توانایی حمل آن را دارد و نرخ‌های تعیین شده برای هر سال، هزینه‌های ترابری متفاوت است اما به طور کلی طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ برای انتقال یک کانتینر از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا سه میلیون تومان نیز هزینه صرف می‌شد. لازم به ذکر است که با افزایش ۳۰ درصدی قیمت کانتینر در سال جاری نسبت به سال گذشته، روند صعودی هزینه‌های حملونقل همچنان ادامه دارد.
قنبرپور با اشاره به سایر اقدامات این مجموعه به منظور رفع چالش تامین خوراک اولیه، تصریح کرد: در حال حاضر علاوه بر تملک معادن و استخراج خاک معدنی از آن‌ها، می‌توان این چالش را از روش‌های دیگری همچون خرید مواد اولیه از بورس کالای ایران و یا واردات خاک از سایر کشورها رفع کرد. البته باید به این نکته اشاره کنم که با توجه به سازوکارهای نامتعارف بورس کالای ایران، عرضه مواد اولیه برخی از صنایع با قیمتی بالاتر از بهای تعیین شده در بازار آزاد صورت می‌گیرد و با در نظر گرفتن مسائل مالی همانند مالیات و ارزش افزوده، چگونه می‌توان انتظار داشت که تولیدکنندگان برای رفع نیاز خود از این روش اقدام کنند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که برای تامین مواد اولیه شرکت نسبت به واردات خاک اقدام کنیم اما پس از انجام حدود ۲۵ درصد از اقدامات لازم، این موضوع هم با رخداد برخی از اتفاقات و فوت مدیر مجموعه به نتیجه نرسید. در حالی که در آن زمان تقاضا برای تولید شمش روی توسط صنایع گالوانیزه و آبکاری در کشور بسیار بالا بود و برخلاف شرایط دشوار تولید، بازار مصرف از وضعیت مطلوبی برخوردار بود. به طوری که شاهد بودیم برخی از کارخانه‌ها برای آبکاری محصولات خود به چند مجموعه وابسته بودند اما اکنون این واحدها فعالیتی ندارند. بدون شک این موضوع بارها مطرح شده است اما باید اذعان کنم که نبود حمایت‌های لازم از سوی دولت، یکی از دلایل اصلی است که باعث شده تا اکثر کارخانه‌ها و صنایع داخلی نتوانند زیر بار هزینه‌های هنگفت و مشکلات متعدد تولید دوام بیاورند و چاره‌ای جز تعطیلی نداشته باشند. متاسفانه زمانی که تولیدکنندگان به دلیل شرایط متغیر حتی نمی‌توانند برنامه‌‌ریزی برای فروش محصولات و حفظ سرمایه‌ای که در این مسیر صرف کرده‌اند، داشته باشند باید گفت که آن‌ها قدرت تصمیم‌گیری ندارند. در این میان باید به این موضوع اشاره کنم، زمانی که وضعیت یک صنعت را بررسی می‌کنیم باید تمام جوانب را در نظر گرفت زیرا صنایع و بنگاه‌های اقتصادی به صورت زنجیره‌وار به یکدیگر متصل و بر هم تاثیرگذار هستند. به همین دلیل حدود هفت سال است که با خروج رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا از برجام، شرایط صنایع داخلی دستخوش تغییرات مثبتی نشده و علی‌رغم تلاش‌هایی که برای جذب سرمایه‌گذاران بین‌المللی صورت گرفت، شاهد انتقال شرکت‌های خارجی و خروج سرمایه‌های آن‌ها از کشور هستیم.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به ارائه مشاوره به شرکت‌های خارجی، ارزیابی شما از وضعیت صنایع فلزی به ویژه سرب و روی در کشورهای همسایه چیست، گفت: در حال حاضر به دلیل تمرکز بر پروژه‌های خارجی، از اطلاعات کافی برای مقایسه شرایط صنایع داخلی و خارجی برخوردار نیستیم اما باید گفت که کشور ترکیه و عراق سرمایه‌گذاری‌های فراوانی را به منظور توسعه صنایع سرب و روی خود انجام داده‌اند. به طوری که شاهد هستیم کشور ترکیه نسبت به خرید دستگاههای به‌روز و انتقال تکنولوژی از کشورهای توسعه‌یافته اقدام کرده و به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در این صنایع دست یافته است. باید توجه داشت که توسعه صنایع و دستیابی به دانش و فناوری‌های روزدنیا طی یک بازه زمانی کوتاه امکان‌پذیر نیست؛ به همین دلیل این کشور برای اعتلای هرچه بیشتر صنعت سرب و روی خود تصمیم گرفت که همگام با بهره‌مندی از تجربه و پتانسیل‌های داخلی، با جوامع بین‌المللی نیز همکاری داشته باشد. البته باید توجه داشت که صنعت فولاد ایران رشد چشمگیری را نسبت به کشورهای همسایه تجربه کرده است و اکنون جزو ۱۰ تولیدکننده برتر این فلز در جهان هستیم. به همین دلیل برای توسعه صنعت سرب و روی نیز دولت و مسئولان باید در کنار بخش خصوصی قرار بگیرند تا با اعطای تسهیلات و تامین اعتبارات مورد نیاز و تخصص کارشناسان بخش خصوصی، مسیر حرکت این صنایع هموارتر شود.
حملونقل، مولفه‌ای حیاتی در تولید
این کارشناس صنعت سرب و روی در همین راستا ادامه داد: کشورهای نامبرده تمرکز خود را روی توسعه و راه‌اندازی واحدهای تولیدی در نزدیکی منابع معدنی معطوف کرده‌اند زیرا استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز، زمانی که امکان بهره‌مندی از مزیت‌های معدنی و طبیعی را نداشته و با چالش تامین مواد اولیه مواجه باشند، چندان مفید فایده نیست. ضمن اینکه حجم مواد اولیه ورودی به سیستم نسبت به حجم محصول نهایی در صنایع سرب و روی بالاست؛ به همین دلیل می‌توان گفت که هزینه حمل خاک معدنی یکی از شاخص‌های مهم و تاثیرگذار در بهای تمام شده محصول (حدود ۵۰ درصد) به شمار می‌رود.
قنبرپور با بیان اینکه میزان فلز استحصال شده از خاک معدنی وابسته به نوع معدن، عیار و نوع خوراک اولیه است، اظهار داشت: در حال حاضر بازیافت فلزات یکی از موضوعاتی است که مورد توجه قرار گرفته و اکثر کشورها در این زمینه اقداماتی را انجام داده‌اند. البته باید توجه داشت که فرایند بازیافت و دستگاههای مورد نیاز برای انجام این کار، با تولید محصول از مواد معدنی متفاوت است و جوامع پیشرفته برخلاف کشورهای ترکیه و عراق به دنبال تولید سرب از مواد بازیافتی نیز هستند. لازم به ذکر است که بازیافت فلز روی همانند سرب دارای صرفه اقتصادی نیست و این فلز به مرور زمان در شرایط محیطی دیگر امکان جلوگیری از زنگ‌زدگی فولاد را ندارد.
انتهای پیام//
