تکمیل و توسعه متوازن زنجیره‌های ارزش، موضوعی است که همواره بر ضرورت آن در کشور تاکید شده است. در این میان، زنجیره ارزش صنعت فولاد به عنوان صنعتی مادر و صنعت‌ساز، به دلیل مزیت‌های نسبی موجود و پتانسیل بالای آن برای رشد اقتصادی کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. با این حال، بررسی شرایط زنجیره فولاد کشور در سال‌های اخیر، خلاف این مطلب را نشان می‌دهد. یکی از نقاط پررنگ این موضوع، حلقه‌های میانی زنجیره فولاد و یا حلقه تولید آهن اسفنجی در کشور است. از این رو، در چند سال اخیر اقدامات قابل‌توجهی در راستای ایجاد توازن در این زنجیره صورت گرفته که پروژه احداث کارخانه احیا مستقیم آرتاویل از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود. این پروژه که یکی از پروژه‌های پیشران پیشرفت اقتصادی کشور به حساب می‌آید، نقش تعیین‌کننده‌ای در تکمیل و توسعه زنجیره فولاد و تحقق چشم‌اندازهای این صنعت در کشور خواهد داشت. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» گفت‌وگویی را با محمدعلی عزیزمحمدی، مدیرعامل مجتمع آهن و فولاد الماس آرتاویل تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
ارزیابی جنابعالی از اهمیت رشد تولید آهن اسفنجی در ایران به عنوان یکی از برزگ‌ترین فولادسازان جهان چیست؟
زنجیره فولاد در ایران در طول چند دهه گذشته با تکیه بر مزیت‌های نسبی کشور رشد کرده و توسعه یافته و امروز نام ایران در میان ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد جهان قرار گرفته است. با این حال، این روند رشد هنوز هم متوقف نشده است و نظر به پتانسیل‌های کم‌نظیر زنجیره فولاد در شکل‌دهی یک توسعه پایدار و ایجاد اشتغال و تاثیر آن بر رشد اقتصادی و صادرات غیرنفتی کشور در سایه برنامه‌ها و اهداف پیش‌بینی‌شده در اسناد بالادستی، به مسیر رشد خود ادامه می‌دهد. در همین راستا، باید توجه داشت که حدود ۹۰ درصد از تولید فولاد کشور از مسیر احیای مستقیم سنگ‌آهن و ذوب آهن اسفنجی و قراضه در کوره‌های قوس الکتریکی انجام می‌شود؛ موضوعی که موجب شده است تا ایران به دومین تولیدکننده بزرگ آهن اسفنجی در جهان تبدیل شود. بنابراین روشن است که توسعه واحدهای احیای مستقیم و ایجاد ظرفیت‌های تولید آهن اسفنجی، یکی از حلقه‌های استراتژیک و ارزشمند زنجیره فولاد کشور قلمداد شود. بر اساس آمار ارائه شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۳۳ میلیون و ۳۹۶ هزار تن آهن اسفنجی در کشور تولید شده که در مقایسه با سال قبل از آن، رشد بیش از ۵ درصدی داشته است؛ روندی که به معنای رشد عملکرد واحدهای احیا مستقیم هم‌سو با مسیر رشد زنجیره فولاد است. در همین راستا، در شرکت مجتمع فولاد و آهن الماس آرتاویل نیز پروژه احداث کارخانه تولید آهن اسفنجی به عنوان یکی از طرح‌های پیشران پیشرفت اقتصادی در کشور تعریف شده است. گفتنی است که با توجه به نقش محرک صنعت فولاد از یک طرف و اهمیت تولید آهن اسفنجی در استان اردبیل از سوی دیگر، راه‌اندازی این واحد می‌تواند گام بلندی در مسیر توسعه صنعتی این استان و استان‌های مجاور تلقی شود.
اساسا بخش عمده فولاد تولیدی در کشور از طریق احیای مستقیم سنگ‌آهن و ذوب آهن اسفنجی و قراضه در کوره‌های قوس الکتریکی حاصل می‌شود که این موضوع حاکی از نقش تعیین‌کننده آهن اسفنجی در این صنعت است؛ در حالی که از تامین آهن اسفنجی به عنوان یکی از گلوگاه‌های اصلی رشد تولید فولاد کشور در سال‌های اخیر یاد می‌شود. توسعه نامتوازن زنجیره فولاد کشور یا به عبارت دقیق‌تر، جاماندگی بخش میانی این زنجیره از روند توسعه سایر حلقه‌ها، سبب شده است که تامین آهن اسفنجی به گلوگاهی برای رشد تولید فولاد در کشور تبدیل شود. یکی از علل این مسئله را می‌توان در سرازیر شدن سرمایه‌گذاری‌های متعدد به بخش فولادسازی جست‌و‌جو کرد. تردیدی نیست که صنعت فولاد، یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد کشور است؛ حوزه‌ای که اهمیت آن با توجه به ضرورت توسعه اقتصاد غیرنفتی در کشور دو چندان جلوه می‌کند. از این رو، توسعه متوازن زنجیره این صنعت در کشور به خصوص در بخش‌های میانی آن که به تولید آهن اسفنجی اختصاص دارد، ضروری به نظر می‌رسد. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این خصوص انجام شده، آغاز احداث کارخانه آهن اسفنجی در شرکت مجتمع فولاد و آهن الماس آرتاویل بوده است.
پروژه احداث کارخانه آهن اسفنجی آرتاویل با چه اهداف و برنامه‌های در دست اجرا قرار دارد؟
پروژه احداث کارخانه آهن اسفنجی شرکت مجتمع فولاد و آهن الماس آرتاویل با ظرفیت تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن، بزرگترین پروژه فولادی در استان اردبیل به شمار می‌آید که با هدف تامین آهن اسفنجی مورد نیاز شرکت‌های فولادی شمال کشور تعریف شده است. روند اجرای طرح یاد شده از اواخر سال ۱۴۰۰ آغاز شده است و در حال حاضر بیش از ۵۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. گفتنی است که با بهره‌برداری از این پروژه، ظرفیت اشتغال قابل‌توجهی به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد خواهد شد که این مسئله بی‌تردید گام بلندی در راستای رونق صنعتی استان محسوب می‌شود. بی‌تردید راه‌اندازی پروژه آهن اسفنجی شرکت فولاد و آهن الماس آرتاویل می‌تواند تحول بزرگی در حوزه اشتغال و توسعه اقتصادی و صنعتی منطقه ایجاد کند. در همین راستا، با اجرای طرح‌های توسعه‌ای ذوب، ریخته‌گری و نورد، ظرفیت جذب نیروی کار تا یک هزار نفر در این کارخانه وجود دارد. همچنین با توجه به اینکه از مجموع یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن آهن اسفنجی تولیدی این کارخانه، بیش از ۷۰۰ هزار تن به تامین مواد اولیه سایر کارخانه‌ها و صنایع فولادی استان اردبیل اختصاص خواهد یافت، این استان می‌تواند به یکی از قطب‌های تولید فولاد در کشور تبدیل شود. همچنین باید توجه داشت که راه‌اندازی واحد احیای مستقیم یک میلیون و ۱۰۰ هزار تنی فولاد و آهن آرتاویل، به معنای تبدیل آن به بزرگترین واحد احیای مستقیم در منطقه شمال غرب کشور است. گفتنی است که این عنوان در حال حاضر به واحد احیای مستقیم ۸۵۰ هزار تنی میانه اختصاص دارد. اهمیت پروژه احیای مستقیم آرتاویل با مقایسه ظرفیت آن و کل تولید آهن اسفنجی در کشور پررنگ‌تر می‌شود. گفتنی است که ظرفیت این پروژه با ۳٫۳ درصد از کل تولید آهن اسفتجی کشور در سال ۱۴۰۲ برابری می‌کند. همچنین باید توجه داشت که میزان ظرفیت مورد نیاز تولید آهن اسفنجی در کشور برای تحقق چشم‌انداز ۱۴۰۴ صنعت فولاد، ۵۲ میلیون تن تعیین شده است که این به معنای سهم ۱٫۲ درصدی این پروژه در تحقق چشم‌انداز یاد شده است. بنابراین قابل تصور است که بهره‌برداری از پروژه احیای مستقیم آرتاویل، چه گام بلندی در مسیر رشد تولید آهن اسفنجی در کشور خواهد بود.
در خصوص اقدامات انجام شده در راستای تامین زیرساخت‌های مورد نیاز این پروژه توضیحاتی ارائه بفرمایید.
بی‌تردید احداث کارخانه احیا مستقیم آرتاویل، گام بلندی در مسیر ارتقای ظرفیت تولید آهن اسفنجی در کشور، توسعه متوازن زنجیره فولاد و در نهایت تحقق چشم‌اندازهای این صنعت به شمار می‌آید. شرکت فولاد و آهن الماس آرتاویل اقدامات قابل‌توجهی را برای تسهیل فعالیت‌های کارخانه احیا مستقیم خود انجام داده است؛ اقداماتی که می‌توانند دغدغه‌های این شرکت را در زمینه تامین آب، انرژی و مواد اولیه به عنوان اصلی‌ترین ارکان تولید آهن‌اسفنجی به حداقل برسانند. شرکت فولاد و آهن الماس آرتاویل در راستای مدیریت منابع آبی و تامین آب مورد نیاز برای کارخانه احیای مستقیم خود رویکرد ارزشمندی را اتخاذ کرده است. این شرکت با توجه به بحران خشکسالی و کم‌آبی در کشور، در صدد آن است که آب مورد نیاز کارخانه احیای مستقیم را به جای آب‌های زیرزمینی و یا آب شرب استان اردبیل، از محل تصفیه پساب این استان به میزان دو میلیون مترمکعب در سال تامین کند. در همین راستا، این شرکت پروژه احداث تصفیه‌خانه اختصاصی مجتمع فولاد و آهن الماس آرتاویل را تعریف کرده؛ پروژه‌ای که اجرای آن در استان اردبیل و داخل یک مجموعه بزرگ صنعتی بی‌سابقه است. این طرح مهم با اعتباری بالغ بر پنج هزار میلیارد ریال و با پتانسیل اشتغال‌زایی مستقیم برای ۴۰ نفر، هم‌زمان با بهره‌برداری از واحد احیا مستقیم این مجموعه آماده افتتاح خواهد بود. گفتنی است که روند فعالیت این تصفیه‌خانه به این صورت است که پساب خریداری‌شده از آبفای استان، توسط یک خط انتقال ۱۲٫۵ کیلومتری وارد تصفیه‌خانه مجتمع می‌شود و پس از تصفیه نهایی، به روش اسمز معکوس به چرخه تولید واحد احیای مستقیم ورود پیدا می‌کند.
همچینن باید توجه داشت که یکی از مهم‌ترین چالش‌های واحدهای احیای مستقیم در کشور، بحث تامین حامل‌های انرژی به ویژه گاز (به عنوان خوراک مورد نیاز برای تولید آهن اسفنجی) است. در همین راستا، برای تامین گاز شرکت فولاد و آهن الماس آرتاویل، رایزنی‌های موثری صورت گرفته است؛ به گونه‌ای که طی قرارداد با شرکت گاز هم‌اکنون به میزان ۳۸ هزار مترمکعب در ساعت گاز به این شرکت اختصاص یافته است که از طریق اجرای خط انتقال به به طول ۶ کیلومتر، گاز این واحد صنعتی تامین می‌شود. در حال حاضر لوله‌ها خریداری شده و توسط شرکت گاز استان با استفاده از پیمانکار در حال اجراست. در خصوص تامین برق این کارخانه نیز گفتنی است پیرو قرارداد تخصیص به میزان ۲۵ مگاوات با شرکت برق منطقه‌ای آذربایجان، نسبت به مناقصه عمومی و انتخاب پیمانکار برای احداث خط ۲۳۰ کیلو ولت به طول ۱۲ کیلومتر و پست اختصاصی اقدام شده است.
آیا تمهیدات لازم جهت تامین پایدار گندله مورد نیاز این کارخانه اندیشیده شده است؟
لازم به ذکر است که چالش‌های تولیدکنندگان آهن اسفنجی در کشور به بحث آب و انرژی محدود نمی‌شود؛ به طوری که این تولیدکنندگان با مشکل کمبود مواد اولیه نیز مواجهند. در همین راستا، حدود نیمی از گندله مورد نیاز کارخانه آهن اسفنجی شرکت فولاد و آهن الماس آرتاویل توسط شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (به عنوان یکی از سهام‌داران عمده شرکت و یکی از بزرگترین تامین‌کنندگان گندله در کشور) و مابقی آن نیز به واسطه شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور تامین خواهد شد. از جمله مزیت‌های پررنگ این پروژه می‌توان به برخورداری از خط آهن اختصاصی برای حمل‌و‌نقل گندله و بارگیری آهن اسفنجی از محل سایت اشاره کرد. این کارخانه همچنین با توجه به موقعیت جغرافیایی خود می‌تواند باعث ایجاد صرفه‌جویی در هزینه‌های حمل‌و‌نقل کارخانه‌های فولادی شمال غرب کشور شود.
انتهای پیام//
