تولید اسید سولفوریک برای شرکت ملی صنایع مس ایران چه میزان حائز اهمیت است؟
در حال حاضر، شرکت ملی صنایع مس ایران سه کارخانه تولید اسید سولفوریک در اختیار دارد؛ به طوری که یک واحد با ظرفیت تولید ۶۰۰ هزار تن در سال در مجتمع ذوب خاتون‌آباد مستقر است، یک واحد دیگر در ذوب سرچشمه کرمان بوده که این واحد نیز دارای همین میزان ظرفیت تولید در سال است و سومین کارخانه نیز که قدیمی‌تر است و در مس سرچشمه قرار دارد، ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار تن در سال را دارا است. در مجموع ظرفیت تولید اسید سولفوریک در شرکت ملی صنایع مس ایران حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال است که این میزان نشان‌دهنده حیاتی بودن و حائز اهمیت بودن تولید اسید در این شرکت بزرگ است.
شرکت مس برای تولید و فروش اسید فسفریک و اسید سولفوریک چه استراتژی‌هایی را دنبال می‌کند؟
در حال حاضر، برای تولید و فروش اسید سولفوریک در این مقطع زمانی مشکلی وجود ندارد اما باید دقت داشت که در طولانی‌مدت به دلیل پاره‌ای از مشکلات پیرامون صادرات اسید سولفوریک و یا حتی در حوزه فروش داخلی به خاطر اینکه شرکت‌های تولیدکننده دیگری نیز وجود دارند که در زمینه تولید اسید سولفوریک در حال فعالیت هستند، طرح جامع تولید اسید فسفریک و انواع کودهای شیمیایی را در دستور کار خود قرار دادیم که هم‌اکنون هم نزدیک به ۶ ماه است که قرارداد آن با یک شرکت خارجی عقد شده است و در حال تهیه مهندسی پایه و همچنین FS محصولات این پروژه هستیم که تا پایان شهریور ماه، مهندسی پایه آماده شده و در اولین ماه پاییز ۱۴۰۰، برای انتخاب پیمانکار EPC جهت اجرای طرح، اقدامات لازم را آغاز خواهیم کرد.
این پروژه در سه فاز تعریف شده است؛ نخست فاز تولید اسید فسفریک بوده که فعالیت این خط تولید قطعی شده است. فاز دوم مربوط به تولید انواع کودهای شیمیایی فسفاته است که از دو جهت نفع‌رسانی را در پی دارد که اول باعث میشود تا ارزش افزوده بالایی ایجاد کند و سپس مشکل همه کشاورزان را برای تامین کود فسفاته حل خواهد کرد.
فاز سوم پروژه نیز به محصولات صنایع پایین‌دستی کارخانجات اسید فسفریک و انواع کودهای شیمیایی اختصاص دارد؛ مانند پروسس کردن فسفو جیپسوم که یکی از محصولات فرعی این فرایند خواهد بود.
پروژه اسید فسفریک، عظیم خواهد بود که ارزش کلی هر سه فاز بالغ بر ۳۰۰ میلیون یورو است که همان‌طور که گفته شد فاز نخست تا یک ماه آینده به صورت کامل به بهره‌برداری نهایی خواهد رسید.
در خصوص بازارهای هدف اسید سولفوریک در داخل و خارج از کشور توضیحاتی بفرمایید.
همان‌طور که می‌دانید، بزرگ‌ترین بازار مصرف اسید سولفوریک در داخل و همچنین بازارهای جهانی، در حوزه تولید کودهای شیمیایی است. یکی از بازارهای دیگری که در زمره بازار هدف قرار داشته و مورد اهمیت واقع شده است، حوزه استخراج و تولید فلزات نهایی غیر آهنی مثل کارخانجات هیدرومتالوژی تولید مس، سرب و روی و بقیه فلزات است که برای تولید به اسید سولفوریک نیاز دارند. به صورت کلی انواع و اقسام بازارهایی که در درجه کمتری از اهمیت قرار دارند نیز مصرف‌کننده این نوع اسید هستند.
به صورت کلی، شرکت مس چه برنامه‌هایی را برای فروش در نظر گرفته است؟
در حال حاضر، در بازار داخلی از طریق بورس کالای ایران، اسید سولفوریک تولید شده را عرضه می‌کنیم و به راحتی به فروش می‌رسانیم. طی سال‌های متمادی که اسید سولفوریک عرضه کردیم، تمام آن را به فروش رساندیم و عملا اسید سولفوریک تولید شده که مازاد باشد نداریم؛ اما هم‌زمان هم روی بحث عرضه و فروش در بازارهای صادراتی متمرکز شده‌ایم و برنامه فروش در بازار کشورهایی مانند هندوستان و سایر کشورهای همسایه را در دستور کار خود قرار داده‌ایم که وقتی ظرفیت تولید افزایش یافت، مازاد تولید را بتوانیم در بازارهای صادراتی عرضه کنیم.
به طور هم‌زمان یکی از بازارهای مصرف اسید سولفوریک، تبدیل آن به اسید فسفریک است که در این راستا، اقدام به احداث و راه‌اندازی کارخانه تولید اسید فسفریک در شهر بندرعباس کردیم و در فاز اول طرح تبدیل آن، میزان یک میلیون تن اسید سولفوریک را در این کارخانه به اسید فسفریک تبدیل کنیم.
ورود شرکت مس به حوزه تولید اسید تا چه میزان روی قیمت محصول و بازارهای مصرف تاثیرگذار خواهد بود؟
در کلیه شرکت‌های تولیدکننده فلزات غیر آهنی مانند مس، گازهایی نظیر SO2 از کوره‌های ذوب خارج میشود که اقتصادی‌ترین راه جذب SO2 این گازهای خروجی، تبدیل آن به اسید سولفوریک است. بدیهی است که همه شرکت‌ها و همچنین شرکت ملی صنایع مس ایران به حوزه تولید اسید ورود پیدا کرده باشند.
قیمت اسید سولفوریک در دنیا کمتر از ۱۰۰ دلار است اما زمانی که این ماده به اسید فسفریک تبدیل میشود، قیمت محصول به یک هزار دلار می‌رسد و این افزایش قیمت، ارزش افزوده بسیار مطلوبی به دنبال خواهد داشت که نصیب سهامداران شرکت ملی صنایع مس ایران میشود.
در خصوص طرح تبدیل اسید سولفوریک به فسفریک توضیحات بیشتری ارائه دهید.
در فاز اول، برای جذب SO2 گازهای خروجی از کوره‌های ذوب، چهار تا پنج محصول اصلی در سراسر دنیا داریم و می‌توان این SO2 را به حالت مایع، گوگرد جامد و اسید سولفوریک و… تبدیل کرد که در دنیا از لحاظ نرخ اقتصادی، بهترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش، تبدیل آن به اسید سولفوریک است.
در فاز دوم این پروژه، اسید سولفوریک را می‌توان به محصولات دیگری تبدیل کرد که قدرت ایجاد ارزش افزوده بالا را داشته باشد و در این وهله نیز، تبدیل اسید سولفوریک به فسفریک دقیقا باعث ایجاد ارزش افزوده بالا میشود که البته در این مرحله، نیاز به ماده اولیه خاک فسفات داریم که ما هم داخل و هم خارج از کشور منابعی را برای تامین در دست داریم که طبق قرارداد نهایی می‌توانیم به سهولت مواد اولیه مورد نیاز خود را تامین کنیم. بنابراین به دلیل ایجاد ارزش افزوده و تولید محصولات جانبی دیگری مانند انواع کودهای فسفاته که باز هم در مقابل با بقیه کودها، از ارزش افزوده بیشتری برخوردار هستند، این طرح بر اساس مبانی اقتصادی انتخاب شده است؛ چراکه بالاترین میزان IRR یا نرخ بازده داخلی مطلوبی را برای سهامداران شرکت به همراه خواهد داشت.
سخن آخر…
در پایان بهتر است این نکته مهم را یادآور شوم که پروژه تولید اسید در حوزه‌ای که مد نظر گرفته شده، برای تولید پایدار در مجتمع‌های پیرومتالورژیکی استخراج مس، بسیار کلیدی و حائز اهمیت است. از آنجا که ما کارخانه ذوب در اختیار داریم و طی فرایند تولید روزمره، ناخواسته گازهای خروجی ذکر شده از کوره‌های ذوب متصاعد می‌شوند، برای ایجاد پایداری در فرایند تولید کاتد مس و جلوگیری از بروز هر گونه مشکل در زمینه زیست‌محیطی و ایمنی، حتما بایستی این گازهای تولید شده، به اسید سولفوریک تبدیل شوند اما برای خاطرجمع شدن از اینکه این محصول تولید شده روی دست نخواهد ماند و به سهولت می‌توانیم در بازارهای خارجی آن را عرضه کنیم و به فروش برسانیم، باید آن را به محصولات با ارزش افزوده بالاتر تبدیل کنیم.
شرکت مس نیز برای کسب این اطمینان خاطر، در حوزه تولید اسید فسفریک باید ورود پیدا می‌کرد که هم‌اکنون در راستای همین امر، اجرای پروژه تولید این اسید را در دستور کار قرار داده‌ایم. بعد از چند دهه فعالیت کارخانه ذوب واقع در مجتمع مس سرچشمه که در منطقه خاتون‌آباد استان کرمان قرار گرفته است، این پروژه در حال انجام است و قطعا برکات غیر قابل انکاری هم برای شرکت ملی صنایع مس ایران و هم برای سهامداران این شرکت و همچنین برای میلیون‌ها شاغل در بخش کشاورزی در بر خواهد داشت. بنابراین انجام این پروژه‌ها برای آحاد جامعه، جز ایجاد برکت و سودآوری نخواهد بود.
